Ziemie pogranicza dzisiejszych województw mazowieckiego i świętokrzyskiego, leżące na zachodnim brzegu Wisły – pomiędzy Kamienną a Iłżanką, etnografia nazywa Powiślem radomsko-kieleckim. Obszar ten nie cieszył się szczególnym zainteresowaniem badaczy, nie bywał też przedmiotem szerszych projektów badawczych, pomimo jego, zdecydowanie oryginalnego i wymykającego się kategoriom charakteru. Badania nad kulturą ludową tego mikroregionu, zostały niejako wymuszone, przez ogłoszony w 1978 roku, rządowy „Program Wisła”, którego celem było uregulowanie środkowego biegu rzeki. W ramach prac powołano projekt badawczy pt. „Wisła w historii i kulturze Polski”, w którym znalazła przestrzeń (obok m.in. archeologii), również etnografia – obejmując tematem swoich badań rolę Wisły w tworzeniu się polskiego obszaru etnicznego.

Badania terenowe interesującego nas regionu, ruszyły dopiero w dekadzie 1980-1990. Realizowała je skromna ekspedycja etnologów, kierowana przez mgr Krzysztofa Kubiaka, prowadzona wspólnie ze studentami Katedry Etnologii Uniwersytetu Warszawskiego. Badacze, docierali wtedy do miejsc ze słabo rozwiniętą siecią komunikacyjną, na tereny wsi Chotcza, Chałupki, Boiska, Kłudzie. Warunki w niezelektryfikowanych osadach położonych w starorzeczach, sprzyjały petryfikacji dawnych technik wykorzystywanych w gospodarstwach, uprawie oraz rzemiośle. W tym swoistym rezerwacie, zarejestrowali funkcjonujący świat archaicznych form rzemiosła i wierzeń. Również badania w obszarach kultury niematerialnej, przyniosły nieznane nauce wątki związane z medycyną ludową i popularną do dzisiaj funkcją ludowego znachora, odczyniającego „dzieci schynięte”. Co najciekawsze, wiele z ówcześnie zapisanych historii, wierzeń, zachowało się w pamięci mieszkańców do dnia dzisiejszego.

W ramach projektu współfinansowanego przez Narodowe Centrum Kultury / Program Etnopolska 2022, zespół Muzeum Powiśla, wykonał pierwszą część kwerendy w archiwum Instytutu Etnografii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego oraz w archiwach prywatnych naukowców biorących udział w badaniach. Jej efekty mogą Państwo obejrzeć na naszym portalu. Mamy nadzieję, że projekt będzie miał kontynuację, tak źródłową, jak i terenową. Wierzymy, że wspólnie z mieszkańcami regionu Powiśla przywrócimy do obiegu dawny świat legend, opowieści i mitów.